Tìm hiểu cơ chế hoạt động của tim

Cơ chế hoạt động qua cấu trúc và nhịp đập của tim

Tim được chia thành bốn buồng: hai tâm nhĩ (trái và phải) phía trên và hai tâm thất (trái và phải) phía dưới. Mỗi buồng có chức năng riêng trong quá trình bơm máu:

• Tâm nhĩ: Nhận máu từ cơ thể và phổi.
• Tâm thất: Bơm máu ra khỏi tim đến các bộ phận khác.
• Van tim: Ngăn chặn máu chảy ngược, bao gồm van hai lá, van ba lá, van động mạch phổi và van động mạch chủ.
• Cơ tim: Là lớp cơ chính của tim, chịu trách nhiệm cho sự co bóp của tim.
• Màng ngoài tim: Là lớp màng bao bọc xung quanh tim, giúp bảo vệ tim và tạo ra một môi trường ổn định.
• Mạch máu:Tim kết nối với các mạch máu lớn, bao gồm động mạch chủ và tĩnh mạch, giúp vận chuyển máu đến tim và từ tim đi khắp cơ thể.

Để hiểu về cơ chế hoạt động của tim cần phải biết cơ chế sinh nhịp đập của tim. Tim cũng hoạt động dựa trên xung điện (điện sinh học). Bắt đầu từ nút xoang, nằm ở tâm nhĩ phải, là bộ phận phát điện của tim. Nút xoang phát ra xung điện đầu tiên, kích thích các tế bào cơ tim trong tâm nhĩ co bóp. Xung điện từ nút xoang và truyền chúng xuống tâm thất đi qua nút nhĩ thất. Nút này nằm giữa tâm nhĩ và tâm thất, và có vai trò quan trọng trong việc làm chậm lại tín hiệu điện, cho phép tâm nhĩ có thời gian co bóp và bơm máu vào tâm thất trước khi tâm thất co bóp. Tín hiệu điện từ nhĩ thất qua bó his rồi phân nhánh rộng khắp cơ tim của tâm thất. Tín hiệu này làm chúng co bóp mạnh mẽ, bơm máu ra ngoài (tâm thất phải bơm máu đến phổi và tâm thất trái bơm máu đến toàn bộ cơ thể).

Hệ thống dẫn truyền này cho phép tim có khả năng co bóp tự động mà không cần tác động từ hệ thần kinh. Điều này giúp tim duy trì nhịp đập đều đặn, phù hợp với nhu cầu của cơ thể.

Cơ chế hoạt động của tim qua các chu kỳ

Chu kỳ hoạt động của tim, hay còn gọi là chu kỳ tim, bao gồm hai giai đoạn chính: tâm thu và tâm trương. Một chu kỳ tương ứng với một nhịp đập của tim. Sự nhịp nhàng tiếp nối giữa các lần co bóp (tâm thu) và thư giãn (tâm trương) tạo nên chu kỳ hoạt động của tim. Ngoài ra, khi các buồng tim co bóp hay giãn ra, các ban tim khác nhau sẽ mở hoặc đóng một cách chính xác, giúp tim hoạt động đúng chức năng.

1. Tâm thu (Systole) - Co bóp, đẩy máu ra khỏi tim.

• Khởi đầu: Tâm thu bắt đầu khi nút xoang phát ra tín hiệu điện, kích thích tâm thất co lại.
• Giai đoạn 1 - Co bóp tâm nhĩ: Tâm nhĩ co lại, đẩy máu vào tâm thất. Van nhĩ-thất (van ba lá và van hai lá) mở, cho phép máu từ tâm nhĩ chảy vào tâm thất.
• Giai đoạn 2 - Co bóp tâm thất: Tâm thất co lại, làm tăng áp suất trong khoang tâm thất. Van nhĩ-thất đóng lại, ngăn không cho máu chảy ngược về tâm nhĩ. Khi áp lực trong tâm thất vượt qua áp suất trong động mạch chủ (tâm thất trái) và động mạch phổi (tâm thất phải), van động mạch mở ra. Từ đó tâm thất bơm máu ra ngoài (tâm thất trái bơm máu đến toàn bộ cơ thể, trong khi tâm thất phải bơm máu đến phổi để làm oxy hóa).

2. Tâm trương (Diastole) - Thư giãn, làm đầy khoang tim.

• Khởi đầu: Tâm trương bắt đầu ngay sau khi tâm thu kết thúc, khi tim giãn ra.
• Giai đoạn 1 - Giãn tâm thất: Tâm thất thư giãn, làm giảm áp lực trong khoang tâm thất. Van động mạch đóng lại để ngăn máu chảy ngược từ động mạch về tâm thất.
• Giai đoạn 2 - Lấp đầy tâm thất: Máu chảy từ tĩnh mạch chủ vào tâm nhĩ. Sau đó, khi tâm nhĩ đầy, áp lực trong tâm nhĩ tăng lên, mở van nhĩ-thất để máu chảy vào tâm thất. Tâm nhĩ có thể co lại một lần nữa để đẩy thêm một ít máu vào tâm thất.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cơ chế hoạt động của tim

Cơ chế hoạt động của tim có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm cả yếu tố nội sinh và ngoại sinh:

• Rối loạn nhịp tim: làm tim đập nhanh, đập chậm hoặc đập không đều, yếu tố này đến từ nhiều nguyên nhân như bệnh lý tim, tăng huyết áp, bệnh tuyến giáp, sử dụng thuốc.
• Bệnh tim: Các bệnh như bệnh mạch vành, suy tim, hoặc bệnh van tim có thể làm suy giảm chức năng tim.
• Hormone: Một số Hormone ảnh hưởng đến sự bo bóp của tim như hyroid hormones, Adrenaline.
• Tuổi tác: Nhịp tim thường chậm lại khi tuổi tăng lên do sự thay đổi trong hệ thống dẫn truyền điện của tim.
• Chế độ ăn uống: Thực phẩm giàu cholesterol và chất béo bão hòa có thể dẫn đến xơ vữa động mạch, làm tăng nguy cơ bệnh tim.
• Căng thẳng và lo âu: Các yếu tố tâm lý như căng thẳng có thể làm tăng nhịp tim và huyết áp. Việc thư giãn và thực hành các kỹ thuật giảm stress như thiền có thể giúp làm giảm nhịp tim.
• Tập thể dục: Hoạt động thể chất thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, làm cho tim khỏe hơn và hiệu quả hơn trong việc bơm máu.
• Hút thuốc lá: Hút thuốc có thể gây tổn thương mạch máu và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc, như thuốc huyết áp hoặc thuốc chống lo âu, có thể ảnh hưởng đến nhịp tim và chức năng tim.

Cơ chế hoạt động của tim là một quá trình phức tạp, tự nhiên và kỳ diệu. Việc hiểu rõ cách tim hoạt động giúp chúng ta biết cách bảo vệ và duy trì sức khỏe tim mạch tốt nhất. Hãy chú ý đến lối sống lành mạnh để giữ cho tim luôn hoạt động hiệu quả!